مسئولیت های مهندس محاسب و طراح ساختمان

مسئولیت های مهندس محاسب و طراح ساختمان

مهندس محاسب همان طور که از نام او مشخص است وظیفه‌ی محاسبه بارهای وارد بر سازه، محاسبه ابعاد المان های مختلف ساختمانی و ارائه‌ی نقشه های اجرایی، محاسبه و بررسی نیاز به اجرای سازه نگهبان و ارائه جزییات آن و … را برعهده دارد.
پس از تهیه نقشه های معماری ساختمان است که کار اصلی مهندس محاسب و طراح ساختمان آغاز می شود. در این مرحله مهندس محاسب باید با مراجعه به محل پروژه و بررسی ساختمان های مجاور آن یک طرح و نقشه سازه نگهبان تهیه کند. پس از آن با توجه به نقشه های معماری تهیه شده توسط مهندس معمار دارای صلاحیت از سازمان نظام مهندسی ساختمان و در خواست مالک، مهندس محاسب ساختمان باید سازه را به صورت فولادی یا بتنی طراحی و محاسبه کرده و جزئیات آن را ارائه نماید.
در تهران برای پروژه ها با مساحت بیشتر از ۱۵۰۰ متر مربع، سازمان نظام مهندسی نقشه ها و خروجی فایل های ایتبس مهندس محاسب ساختمان را کنترل و مهر تایید بر آن می زند ولی لازم به ذکر است که در صورت وجود ایراد سازمان نطام مهندسی مسئولیتی نداشته و مسئول اصلی هر اتفاق و حادثه‌ی احتمالی مهندس محاسب ساختمان می باشد.

مراحل کار مهندس محاسب ساختمان

همان طور که اشاره شد پس از تهیه نقشه های معماری وظایف مهندس محاسب ساختمان شروع میشود که باید مهندس محاسب با توجه به نقشه های معماری شروع به محاسبه ی بارها و ابعاد المان های مختلف بکند. لازمه‌ی انجام دقیق محاسبات دقت کافی و تجربه می باشد. از آن جا که امروزه تمامی مراحل محاسبات و طراحی ها با نرم افزارهای طراحی سازه انجام میشود داشتن دقت و تجربه کافی و هم چنین شناخت دقیق ایزارها و منوهای نرم افزارهای طراحی و محاسبات سازه لازمه ی تبدیل شدن به یک طراح حرفه ای میباشد.

بررسی نقشه های معماری

پس از ارجاع کار به مهندس محاسب ساختمان اولین قدم بررسی دقیق نقشه های تهیه شده توسط مهندس معمار است. در این گام اطلاعات اولیه پروژه به دست آمده و مهندس محاسب ساختمان با توجه به نقشه های معماری در مورد سیستم های باربر قائم و جانبی ساختمان تصمیم گیری می نماید.

محاسبه بارهای وارد بر سازه

بارهای وارد بر سازه به دو دسته کلی بارهای ثقلی و بارهای جانبی تقسیم بندی میشود. در این مرحله بارهای ثقلی شامل بارهای مرده و زنده، بار دیوارهای پیرامونی، بار برف و … باید به طور کامل و صحیح محاسبه گردد.
کشور ما در منطقه لرزه خیز دنیا واقع شده است و لذا یکی از مهم ترین اقدامات مهم در محاسبه و طراحی ساختمان محاسبه صحیح بار زلزله وارد بر ساختمان است که باید پس از محاسبه بارهای ثقلی بررسی و محاسبه شود. برای محاسبه دقیق بار زلزله که از حساس ترین بارهای وارد بر سازه باشد نیاز به گزارش مکانیک خاک پروژه نیز می باشد، چرا که زلزله از طریق زمین (خاک) به سازه وارد میشود و آن را مورد تحریک و لرزش قرار می دهد. در این مرحله پس از محاسبه بار زلزله وارد بر سازه لازم است  است تا بار باد به عنوان یکی دیگر از بارهای جانبی مهم وارد بر سازه مورد محاسبه قرار گیرد و از بین بار سازه و بار باد بحرانی ترین آن به عنوان بار جانبی حاکم مورد استفاده قرار بگیرد. خروجی این مرحله از محاسبات ساختمان ارائه دفترچه محاسبات اولیه ی ساختمان می باشد.

مدل سازی ساختمان

پس از محاسبه بارهای وارد بر ساختمان و در نظر گرفتن فرضیاتی منطقی برای مصالح به کار رفته در پروزه مدل سازی ساختمان در یکی از نرم افزارهای رایج ساختمانی مثل Etabs آغاز می شود. در روند مدل سازی باید دقت شود تا تمامی جزئیات به خوبی در مدل سازه دیده شود. پس از مدل سازی نوبت به اعمال بارهای محاسبه شده در ساختمان می شود.

تحلیل و طراحی ساختمان

مهندس محاسب ساختمان پس از پایان مدل سازی و بارگزاری ساختمان سازه را تحلیل می کند تا نیروها و تلاش های داخلی سازه به دست آید. البته لازم به ذکر است که معمولا برای کنترل تحلیل انجام شده توسط نرم افزار یک یا دو قاب به صورت دستی تحلیل میشود تا صحت نتایج نرم افزار مورد تایید قرار گیرد. پس از آن با توجه به تحلیل و نیروهای به دست آمده اختصاص مقاطع به المان های مختلف شروع میشود. مهم ترین نکته در این مرحله لزوم توجه به ارائه طرحی قابل اجرا و اقتصادی است. به عنوان مثال در مدل ساختمانی نرم افزار میتوان در تمامی طبقات ابعاد تیر و ستون ها را متفاوت با طبقات رو و زیر آن در نظر گرفت و به مشکلی نخورد ولی باید بررسی شود آیا چنین کاری موجب سهولت در اجرا میشود و به اقتصاد پروژه کمک می کند یا خیر.

کنترل طراحی ساختمان

پس از انجام طراحی ساختمان و قطعی شدن ابعاد آن لازم است تا طراحی انجام شده مورد کنترل قرار گیرد. علاوه بر آن ضوابطی در آیین نامه های مختلف مثل آیین نامه ۲۸۰۰ وجود دارد که سازه باید برای آن کنترل شود. به عنوان مثال وچود هرگونه نامنظمی در پلان و در ارتفاع ساختمان باید کنترل شده و در صورت وجود باید ضوابط خاص آن ها در سازه مورد کنترل و بررسی قرار گیرد.

ارائه نقشه های اجرایی

این مرحله اخرین مرحله کار یک مهندس محاسب ساختمان است. در این مرحله خروجی تمامی مراحل قبلی به صورت نقشه به روی کاغذ آمده و مورد تایید مهندس محاسب ساختمان قرار میگیرد و پس از تایید شدن نقشه های تهیه شده توسط مهندس محاسب توسط سازمان نظام مهندسی (در صورت نیاز) ساز و با کسب مجوز های لازم میتوان عملیات اجرای سازه را شروع کرد.

چند نکته مهم از شرح وظایف مهندس طراح ساختمان

چند نکته مهم از شرح وظایف مهندس طراح ساختمان

ساخت یک ساختمان با کیفیت به عوامل گسترده‌ای وابسته است و در پروسه ساخت و ساز ارکان متفاوتی باید دست به دست هم دهند تا در نهایت یک محصول با کیفیت ساخته شود. یکی از این عوامل وجود طرحی منطقی و مناسب با خواست کارفرما است.
یک طراح حرفه‌ای ساختمان قبل از شروع به طرح باید بررسی‌های لازم از سایت مورد نظر را انجام دهد، اقلیم و شرایط آب و هوایی منطقه را بسنجد، ساختمان‌های همجوار و موقعیت مکانی و بافت ملک را در نظر بگیرد و در نهایت طرحی هم‌خوان با فضای موجود را ارائه دهد.

یک طراح ساختمان باید به این نکته توجه داشته باشد که طرحی موفق است که علاوه بر زیبایی، کارآمد بوده و قابلیت اجرا داشته باشد. توجه به سبک معماری و نیز هم‌خوانی و تطابق فضای داخل با نمای خارجی از موارد دیگری است که طراح باید به آن توجه ویژه‌ای کند.
یک مهندس طراح  و مهندس معمار باید بتواند با تکیه بر اصول و ضوابط‌ها و چهارچوب‌هایی که وجود دارد و همچنین با توجه به نیاز و خواسته کارفرما و مالک طرحی مناسب ارائه دهد. در طول این مسیر وظایفی بر عهده طراح می‌باشد که باید به آن‌ها توجه شود.
تهیه تمامی نقشه‌های فاز یک(طراحی) و فاز دو(اجرایی) و کلیه مراحل جهت *صدور پروانه ساختمان بر عهده تیم طراحی خواهد بود. علاوه بر آن آماده کردن مدارک و مستندات فنی و اجرایی و کلیه مدارک برای انجام مراحل بازبینی و گرفتن مهر تایید به عهده تیم طراحی است.
چنانچه لازم باشد اصلاحاتی بر روی طرح و نقشه‌ها اعمال شود و یا نیاز به توضیحاتی بر روی طرح داده شود، مهندس طراح ساختمان موظف به حضور در شهرداری و یا منطقه مربوطه می‌باشد تا در نهایت تایید و امضای کار را از شهرداری بگیرد.
تمامی نقشه‌های طراحی شده باید قابلیت اجرایی شدن را داشته باشند که این خود یکی دیگر از مسئولیت‌هایی است که طراح موظف به رعایت آن می‌باشد.
چنانچه در طول پروسه اجرا نیاز به انجام اصلاحاتی در طرح دیده شود، با توجه به خواسته مالک و کارفرما مهندس طراح ساختمان موظف است به رفع آن پرداخته و تا مرحله نهایی شدن پروسه اجرا هم‌قدم با کارفرما پیش رود و اگر امکان همکاری نداشته باشد با تقبل هزینه، طراح دیگری را به مالک معرفی نماید.
میزان دستمزدی که به طراح تعلق می‌گیرد باید بطور دقیق در قرارداد مشخص شود. هزینه طراحی سازه برای هرمترمربع ناخالص زیربنا که در پروانه ساختمانی قید شده است، تعیین شود. معمولا ۵۰% از کل این هزینه قبل از شروع به طراحی پرداخت می‌شود و مابقی آن بعد از نهایی شدن تمام مدارک و مستندات طراحی پرداخت خواهد شد.
در صورتی‌که در حین کار مالک از ادامه کار منصرف شود، موظف به پرداخت کل هزینه طراحی است و چنانچه طراح از ادامه کار سر باز زند باید تمام هزینه‌ها را به مالک برگرداند.

اگر در حین کار مواردی پیش بیاید و یا بنا به درخواست مالک تغییرات گسترده‌ای در طرح ایجاد شود که سبب دوباره‌کاری‌های زیادی در کار شود، هزینه آن باید جداگانه محاسبه شده و ضمیمه قرارداد شود.
بهتر است جریمه‌ای نیز برای دیرکرد طراح در قرارداد در نظر گرفته شود مبنی بر اینکه به ازای N روز دیرکرد از سمت طراح N ریال از هزینه طراحی کسر خواهد شد.
با توجه به مطالب گفته شده، بیشتر با مسئولیت و کارها و شرح وظایف مهندس طراح ساختمان که در طول پروسه طراحی و اجرا انجام می‌دهد آشنا شدیم.

مهندس مکانیک گرایش طراحی جامدات

در سال ۱۳۳۶ هجری شمسی و مصادف با تاسیس دانشکده پلی تکنیک تهران دانشکده مهندسی مکانیک هم شروع به کار کرد و در سال ۱۳۴۰ اولین فارغ التحصیلان این رشته توانستند مدرک بگیرند. ابتدا مهندسی مکانیک و برق یکی بودند که با الکترو مکانیک گفته می شود می شدند و بعد از چهل سال از همدیگر جدا شدند و رشته های مجزا را تشکیل دادند ولی با پیشرفت صنعت هر کدام از آنها از همدیگر جدا شدند و به گرایش های مختلف تقسیم شدند که در این قسمت به معرفی گرایش طراحی‌ جامدات‌ می‌پردازیم.
کاربرد و زیر شاخه هارشته مهندسی مکانیک  دروس کاربردی زیادی دارد که کلا افراد این رشته باید بتوانند در ریاضیات دیفرانسیلی پیچیده و تجسم فیزیکی قدرتمند باشند و همینطور واحدهای کارگاهی و فعالیت در واحدهای تولیدی نیز در این رشته وجود دارد که افراد باید در آن ها توانمند باشند
برای اینکه در رشته های دانشگاهی مخصوص رشته های مهندسی بتوانیم موفق باشیم باید به این رشته ها علاقه داشته باشیم و در کنار داشتن علاقه به درس های اساسی این رشته‌ها را هم تقویت کنیم به طور مثال در این رشته درسهای اساسی پایه در بخش مکانیک و ریاضی فیزیک شیمی و رسم فنی و باید خیلی قوی باشند و همچنین افراد باید هوش خوبی داشته باشند و روحیه مناسبی برای انجام فعالیت‌های این رشته‌ها داشته باشند.

گرایش جامدات

گرایش مکانیک جامدات از زیر شاخه های اصلی مهندسی مکانیک است که در این رشته رفتار مواد جامد تحت اثر بارگذاری های خارجی مورد بررسی قرار می گیرد قاب گذاری خارجی که از آن ثابت شود می تواند نیروی مکانیکی نیروی حرارتی الکتریکی باید ترکیب اینها باشد رفتار مواد با توجه به میزان بارگذاری می‌تواند متفاوت باشد به طور مثال اگر تغییر شکل ایجاد شود و این تغییر شکل بعد از اینکه نیروی خارجی برداشته میشود به حالت اول برگردد به این نوع تغییر شکل الاستیک می‌گویند ولی اگر تغییر شکل به حدی باشد که با اضافه کردن نیروهای بیشتر شود اما با برداشتن آن به حالت اول بر نگردد به این و تغییر شکل پلاستیک می گویند که روابط خاصی در رفتارهای متفاوت وجود دارد.
این گرایش در مقاطع بالاتر طراحی کاربردی نامیده می شود که هدفش تربیت آزمایشگاهی متخصصانی است که بتوانند در مراکز تولید و کارخانه ها اجزاء و مکانیزم ماشین آلات مختلف را طراحی کنند. درس های این رشته شامل دروس نظری، آزمایشگاهی، کارگاه و پروژه و کارآموزی است. فارغ التحصیلان این رشته پس از تحصیل می توانند در کارخانجاتی مثل خودروسازی، صنایع نفت، ذوب فلزات و صنایع غذایی و غیره مشغول به کار شوند و برای این دوره امکان ادامه تحصیل تا سطح کارشناسی ارشد و دکتری در داخل یا خارج از کشور وجود دارد.
این افراد باید برای رسیدن به موفقیت در دروس جبر و مثلثات، هندسه، فیزیک و مکانیک قوی باشند و به زبان خارجی مسلط شوند. دروس مقاومت مصالح، طراحی و دینامیک از مهمترین درس های این رشته است و برای این رشته بازارکار خوبی وجود دارد.
مهندس طراحی جامدات و باید با همه نیروها و گشتاورهای که به اعضای ماشین وارد میشود آشنا باشه با آنها را بررسی کنند و بهترین قطعه را تولید کند این گرایش به طراحی ماشین آلات و اجزای آن ها و ارتعاش ماشین آلات دینامیک آنها می پردازند بدانید که دو گرایش طراحی جامدات و حرارت و سیالات رشته مکانیک فقط ۲۰ واحد درسی متفاوت با یکدیگر دارند و به همین دلیل می‌توان گفت که فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند بازار کار نسبتا مشترکی داشته باشند. دروس این دوره شامل دروس نظری، آزمایشگاهی، کارگاه و پروژه و کارآموزی است.
فارغ‌التحصیلان این رشته قادرند در کارخانجات مختلفی مثل خودروسازی، صنایع نفت، ذوب فلزات و صنایع غذایی و غیره مشغول به کار شوند و برای این دوره امکان ادامه تحصیل تا سطح کارشناسی ارشد و دکتری در داخل یا خارج از کشور وجود دارد. موفقیت این افراد در گرو تسلط بر دروس جبر و مثلثات، هندسه، فیزیک و مکانیک و همچنین آشنایی و تسلط آنان به زبان خارجی است. دروس مقاومت مصالح، طراحی و دینامیک از مهمترین درسهایشان است.

کاربرد و زمینه فعالیت گرایش مهندسی مکانیک جامدات

این گرایش در همه ی صنایع سهم دارد. مثلا در صنایع خودروسازی، هوافضا، دریانوردی، نظامی، نیروگاهی، ساختمان سازی، لوازم خانگی و …. به طور مستقیم و در برخی دیگر مانند صنایع پتروشیمی، پزشکی، داروسازی، هسته ای و … به طور غیرمستقیم.
نقش یک مهندس مکانیک در صنایع هوافضا جهت تولید یک محصول به شرح زیر است:
مطالعه و شناخت مساله و ارائه راه حل عملیاتی
فرآیند طراحی محصول اعم از طراحی مفهومی ، طراحی اولیه و طراحی دقیق
طراحی و تامین تجهیزات ، ماشین آلات و روش های تولید محصول با در نظر گرفتن پارامتر هزینه
تست و ارزیابی محصول تولیدی بر اساس استاندارد های مربوطه
تهیه تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز صنعت

تفاوت گرایش جامدات با دیگر گرایش های مهندسی مکانیک

گرایش جامدات بابقیه گرایش مهندسی مکانیک مکانیک تفاوت هایی دارند که از جمله این تفاوت ها این است که در گرایش جامدات به طراحی سازه و تجهیزات می پردازیم در مقابل آن بارگذاری خارجی مقاومت از خود نشان می دهد. وقتی که سازه در برابر بارگذاری خارجی از خود نشان می دهد با عنوان تنش شناخته می‌شود که به صورت نیرو بر واحد سطح تعریف می شود که لازم است بگوییم گرایش های دیگری مثل گرایش سیالات به بررسی مطالعه رفتاری مواد می‌پردازند که مقاومت در مورد بارگذاری خارج از خودشان نشان نمی‌دهند و گرچه ساخت و تولید هم که به تجهیزات و قالب های مواد سر و کار دارند.

نرم افزارهای مورد استفاده در گرایش جامدات

نرم افزار های مورد استفاده در حوزه جامدات را می توان به دو دسته تقسیم بندی نمود :
الف) نرم افزارهای مدلسازی
قابلیت های مهم این نرم افزارها شامل مدلسازی، مونتاژپذیری و نقشه کشی است. مهترین و پرکاربردترین آنها به این ترتیبند:
CATIA
SOLIDWORKS
AUTOCAD
WORKING MODEL
ب) نرم افزارهای تحلیل
شبیه سازی و مطالعه رفتاری سازه مورد مطالعه از ویژگی های مهم این نرم افزار ها می باشد که مهمترین آنها عبارتند از :
ABAQUS
ANSYS WORKBENCH
HYPERWORK
LS DYNA
NASTRAN
ADAMS
MATLAB
MATHEMATICA
 MAPLE

بازار کار مهندسان مکانیک گرایش جامدات

هم اکنون که با گرایش جامدات مهندسی مکانیک آشنا شدی بهتر متوجه می‌شوید که این رشته می‌تواند در صنایع مختلف بازار کار مناسبی را داشته باشد به طوری که این رشته با همه صنایع در ارتباط هست و زمینه فعالیت آن بسیار گسترده است که از جمله آنها می‌توان به مواردی همچون طراحی وسایل، تجهیزات و ماشین آلات مورد استفاده در صنایع مختلف مثل خودروسازی، هواپیمایی، نیروگاهها، پالایشگاهها و … اشاره کرد. با ظهور فناوریهای جدید مثل رباتیک و فناوری نانو ، عرصه ای جدید برای مهندسان مکانیک فراهم شده است که بازار کارشان بهتر شود.

درآمد و حقوق

حقوقی که مهندسین مکانیک دریافت می‌کنند در بخش‌های خصوصی بسیار متفاوت است هر شرکتی با توجه به هدفی که دنبال می‌کند و نوع پروژه که تعریف می کند، دستمزد متفاوتی را برای افراد مشخص می‌کند که این دستمزد اصولا ارتباط با سابقه کار، میزان تحصیلات و توانایی افراد دارد.
طبق آخرین آمار یک مهندس مکانیک که به عنوان کارشناس در حوزه های مختلف شاغل می شود به طور مانگین بین ۸۰۰۰۰۰ تومان تا ۴۰۰۰۰۰۰ تومان حقوق میگیرد و اگر این افراد کارآفرین باشند و کار مستقلی در حوزه تخصصی شان، راه اندازی کرده باشند، شرایط متفاوت است و آنها با توجه به میزان فعالیت، تخصص، تلاش و پشتکارشان، درآمدهای متفاوتی دارند.